EP.80 จิตเวชหัวข้อ 40 : โรคบุคลิกภาพไม่แน่นอน (Borderline Personality Disorder) F60.3

 

Psych. Topic 40 : Borderline Personality Disorder : F60.3

🧠 โรคบุคลิกภาพไม่แน่นอน (F60.3)

• “อารมณ์แปรปรวน — รักแรง เกลียดแรง กลัวถูกทิ้ง” โรคทางใจ ที่หลายคนไม่รู้ว่าตัวเองเป็น...แต่ทรมานมาก

1️⃣ ความหมายของโรคนี้

• โรคบุคลิกภาพไม่แน่นอน (Borderline Personality Disorder: BPD) คือ ภาวะที่มีอารมณ์แปรปรวนรุนแรง กลัวถูกทอดทิ้ง ความสัมพันธ์ขึ้นๆ ลงๆ มักทำร้ายตัวเอง หรือคิดฆ่าตัวตาย

2️⃣ พยาธิสภาพ

• สมองส่วนที่ควบคุมอารมณ์และความเครียดทำงานผิดปกติ
• สมองหลั่งสารสื่อประสาท (เซโรโทนิน) ต่ำกว่าปกติ

3️⃣ มักเริ่มเป็นช่วงอายุ?

• เริ่มแสดงอาการชัดเจนช่วง วัยรุ่น - วัยผู้ใหญ่ตอนต้น (อายุ 18-30 ปี)
• พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย

4️⃣ ปัจจัยเสี่ยง

• ประสบการณ์วัยเด็กที่เจ็บปวด: ถูกทอดทิ้ง ละเลย ถูกทำร้าย
• พันธุกรรม: มีคนในครอบครัวป่วย
• ความไม่มั่นคงทางอารมณ์ในครอบครัว

5️⃣ อาการที่พบบ่อย

• ⚡ อารมณ์เหวี่ยงง่าย โมโห เสียใจ รวดเร็ว
• ⚡ กลัวถูกทิ้งแบบรุนแรงแม้ไม่มีเหตุผล
• ⚡ ความสัมพันธ์เปลี่ยนเร็ว จาก “รักสุดใจ” เป็น “เกลียดสุดขีด”
• ⚡ รู้สึกว่างเปล่า ไม่มีค่า
• ⚡ ทำร้ายตัวเอง หรือคิดฆ่าตัวตายบ่อยๆ

6️⃣ แนวทางการรักษา

• 💊 ยาควบคุมอารมณ์ ลดซึมเศร้า ลดความกังวล
• 🗣️ จิตบำบัด (DBT) เพื่อฝึกจัดการอารมณ์และความคิด
• 🏥 พบแพทย์สม่ำเสมอ ป้องกันอาการรุนแรง

7️⃣ การพยาบาล

• 👂 รับฟังด้วยใจ ไม่ตัดสิน
• 🧘‍♀️ สอนเทคนิคผ่อนคลาย ลดอารมณ์รุนแรง
• 🩺 ประเมินความเสี่ยงต่อการทำร้ายตัวเอง
• 📌 ดูแลความปลอดภัยในทุกสถานการณ์

8️⃣ การดูแลสำหรับคนรอบข้าง

• ❤️ อย่าด่าว่า — ฟังด้วยใจ
• 🚫 อย่าทำให้รู้สึกถูกทอดทิ้ง
• 🌟 พูดให้กำลังใจ เตือนให้ไปพบแพทย์
• 🏡 สร้างความมั่นคงทางใจให้เขารู้ว่า “คุณไม่หายไปไหน”

……………………………………………………

✅ วินิจฉัยการพยาบาลผู้ป่วยโรคบุคลิกภาพไม่แน่นอน (F60.3)

1. F60.3F1 เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตาย (Risk for Self-harm or Suicide)
2. F60.3F2 มีพฤติกรรมทำร้ายร่างกายตนเองซ้ำๆ (Self-injury Behavior)
3. F60.3F3 ควบคุมอารมณ์โกรธไม่ได้ เสี่ยงต่อความรุนแรงต่อผู้อื่นและตนเอง (Risk for Violence Related to Uncontrolled Anger)
4. F60.3F4 มีภาวะซึมเศร้า วิตกกังวลอย่างรุนแรงร่วมด้วย (Depressed Mood with Severe Anxiety)
5. F60.3F5 แบบแผนการเผชิญปัญหาไม่เหมาะสม ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ (Ineffective Coping Related to Emotional Dysregulation)
6. F60.3F6มีรูปแบบความสัมพันธ์กับผู้อื่นแบบไม่มั่นคง สลับระหว่างรักและเกลียดอย่างรวดเร็ว (Disturbed Personal Relationships Pattern)
7. F60.3F7 รู้สึกว่าตนเองไร้ค่า ไม่มีความหมายในชีวิต (Chronic Low Self-esteem)
8. F60.3F8 ขาดทักษะในการจัดการความเครียดและการควบคุมอารมณ์ (Deficient Emotional Regulation Skills)
9. F60.3F9 ขาดความรู้เกี่ยวกับโรค การรักษา และการดูแลตนเองอย่างต่อเนื่อง (Deficient Knowledge Regarding Illness, Treatment, and Self-care)
10. F60.3F10 เสี่ยงต่อการขาดความต่อเนื่องในการรักษาหลังจำหน่าย (Risk for Non-adherence to Treatment After Discharge)

………………………….

F60.3F1 เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตาย (Risk for Self-harm or Suicide)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “อยากตาย”, “ไม่มีใครรัก”, “ไม่อยากอยู่แล้ว”
• แสดงความกลัวว่าจะถูกทอดทิ้ง ถูกปฏิเสธ

O:

• สีหน้าเศร้า ซึม ร้องไห้บ่อย
• มีรอยบาดแผลจากการกรีดแขนหรือทำร้ายตัวเอง
• เก็บตัว ไม่พูด ไม่ร่วมกิจกรรม
• พูดถึงแผนการทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตาย
• พฤติกรรมกระวนกระวาย เครียด วิตกกังวล

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยปลอดภัย ไม่ทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตาย
• สามารถบอกความรู้สึกและปัญหาอย่างสร้างสรรค์
• เรียนรู้วิธีจัดการอารมณ์และลดความคิดทำร้ายตนเอง

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมทำร้ายตนเองตลอดระยะเวลาการดูแล
• บอกความรู้สึกและความต้องการได้อย่างเหมาะสม
• มีแผนจัดการอารมณ์และขอความช่วยเหลือเมื่อเกิดความเครียด

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F1I-1: ประเมินความเสี่ยงต่อการทำร้ายตนเองทุกวันและเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงอารมณ์
• F60.3F1I-2: จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย เก็บของมีคมหรือสิ่งที่อาจใช้ทำร้ายตนเอง
• F60.3F1I-3: ดูแลใกล้ชิดในช่วงที่มีความเสี่ยงสูง ไม่ปล่อยให้อยู่ลำพัง
• F60.3F1I-4: สนับสนุนให้ระบายความรู้สึกโดยไม่มีการตัดสิน เช่น การพูดคุย เขียน ระบายสี
• F60.3F1I-5: สอนเทคนิคการผ่อนคลาย เช่น หายใจช้าๆ การนั่งสมาธิ การนวดตนเอง
• F60.3F1I-6: ให้ความรู้เกี่ยวกับโรค ความคิดทำร้ายตนเองเป็นเพียงอารมณ์ชั่วคราว ไม่ถาวร
• F60.3F1I-7: กระตุ้นให้ผู้ป่วยระบุบุคคลที่ไว้ใจ เช่น ครอบครัว เพื่อน หรือเจ้าหน้าที่ เพื่อขอความช่วยเหลือ
• F60.3F1I-8: ประสานทีมสหสาขาวิชาชีพ เช่น จิตแพทย์ นักจิตวิทยา เพื่อดูแลต่อเนื่อง
• F60.3F1I-9: วางแผนดูแลต่อเนื่องหลังจำหน่าย เช่น นัดพบแพทย์ นัดบำบัด
• F60.3F1I-10: ให้ข้อมูลเบอร์โทรฉุกเฉิน เช่น สายด่วนสุขภาพจิต 1323

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F1R-1: ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมทำร้ายตนเองระหว่างอยู่ในความดูแล
• F60.3F1R-2: ผู้ป่วยสามารถบอกอารมณ์ ความรู้สึก และขอความช่วยเหลือได้
• F60.3F1R-3: ผู้ป่วยใช้วิธีผ่อนคลายและจัดการความเครียดแทนการทำร้ายตัวเอง
• F60.3F1R-4: ผู้ป่วยมีแผนดูแลตัวเองหลังจำหน่ายและรับรู้ถึงแหล่งช่วยเหลือ

…………………………………….

F60.3F2 มีพฤติกรรมทำร้ายร่างกายตนเองซ้ำๆ (Self-injury Behavior)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “การกรีดแขนทำให้รู้สึกดีขึ้น”
• “รู้สึกเจ็บตัว ดีกว่าเจ็บในใจ”
• บ่นว่าควบคุมอารมณ์ตัวเองไม่ได้

O:

• มีรอยแผลที่แขน ขา หรือส่วนอื่นของร่างกาย
• พบเครื่องมือที่ใช้ทำร้ายตัวเอง เช่น มีด ใบมีด กรรไกร
• สีหน้าเศร้า ซึม เครียด กระวนกระวาย
• มีพฤติกรรมเก็บตัว หรือแยกตัวจากกลุ่ม

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยลดหรือหยุดพฤติกรรมทำร้ายร่างกายตนเอง
• แสดงออกทางอารมณ์ด้วยวิธีที่ปลอดภัยและเหมาะสม
• มีทักษะจัดการอารมณ์โดยไม่ต้องทำร้ายตนเอง

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ไม่มีพฤติกรรมทำร้ายร่างกายตนเองระหว่างการรักษา
• ผู้ป่วยบอกได้ถึงอารมณ์ที่กระตุ้นให้ทำร้ายตัวเอง
• เลือกใช้วิธีระบายอารมณ์เชิงบวกแทนพฤติกรรมทำร้ายตนเอง

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F2I-1: ประเมินสภาพร่างกาย รอยแผล หรืออาการบาดเจ็บทุกวัน
• F60.3F2I-2: จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย เก็บของมีคม หรือสิ่งที่เสี่ยงต่อการทำร้ายตนเอง
• F60.3F2I-3: สังเกตพฤติกรรมและอารมณ์ที่นำไปสู่การทำร้ายตนเอง
• F60.3F2I-4: อยู่ใกล้ชิดในช่วงที่อารมณ์แปรปรวนหรือเสี่ยงสูง
• F60.3F2I-5: สอนทักษะจัดการอารมณ์ เช่น หายใจลึก การใช้ลูกบอลบีบมือ การวาดรูป หรือเขียนไดอารี่
• F60.3F2I-6: ส่งเสริมให้ระบุความรู้สึกและอธิบายความต้องการอย่างเปิดเผย
• F60.3F2I-7: กระตุ้นให้สร้างความสัมพันธ์กับคนที่ไว้ใจ เช่น ครอบครัว เพื่อน หรือเจ้าหน้าที่
• F60.3F2I-8: ให้คำแนะนำในการเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุน หรือกลุ่มบำบัดพฤติกรรม
• F60.3F2I-9: วางแผนต่อเนื่องหลังจำหน่าย เช่น นัดพบจิตแพทย์ นักจิตวิทยา
• F60.3F2I-10: ให้ข้อมูลช่องทางช่วยเหลือ เช่น สายด่วนสุขภาพจิต 1323

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F2R-1: ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมทำร้ายตนเองระหว่างอยู่ในการดูแล
• F60.3F2R-2: ผู้ป่วยสามารถอธิบายอารมณ์ ความเครียด หรือปัจจัยที่กระตุ้นพฤติกรรมได้
• F60.3F2R-3: ผู้ป่วยใช้วิธีจัดการอารมณ์อย่างปลอดภัย เช่น การระบายอารมณ์ผ่านกิจกรรมสร้างสรรค์
• F60.3F2R-4: ผู้ป่วยระบุบุคคลหรือแหล่งช่วยเหลือที่สามารถติดต่อได้เมื่อรู้สึกเครียด
• F60.3F2R-5: ผู้ป่วยร่วมมือในการวางแผนดูแลต่อเนื่องหลังจำหน่าย

…………………………………………

F60.3F3 — ควบคุมอารมณ์โกรธไม่ได้ เสี่ยงต่อความรุนแรงต่อผู้อื่นและตนเอง (Risk for Violence Related to Uncontrolled Anger)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “โกรธง่ายมาก ควบคุมตัวเองไม่ได้”
• “อยากทำร้ายคนอื่น” หรือ “รู้สึกโมโหจนทนไม่ไหว”
• บ่นว่าถูกกระตุ้นง่ายจากคำพูดหรือพฤติกรรมของผู้อื่น

O:

• สีหน้าโกรธ เสียงดัง ตะโกน ดุด่า
• ทุบตี ขว้างปาสิ่งของ หรือทำร้ายสิ่งแวดล้อม
• กระวนกระวาย เดินไปมา กำมือแน่น
• มีประวัติทำร้ายตนเองหรือผู้อื่นเมื่ออารมณ์รุนแรง

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยไม่แสดงพฤติกรรมรุนแรงต่อผู้อื่นและตนเอง
• ผู้ป่วยสามารถรับรู้อารมณ์โกรธและใช้วิธีจัดการอย่างเหมาะสม
• ลดความถี่และความรุนแรงของการระเบิดอารมณ์

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมรุนแรงตลอดระยะเวลาการดูแล
• ผู้ป่วยแสดงออกอารมณ์โกรธด้วยวิธีที่ปลอดภัย
• ใช้ทักษะผ่อนคลายเมื่อตนเองเริ่มรู้สึกโกรธหรือถูกกระตุ้น
• มีแผนจัดการอารมณ์ที่ผู้ป่วยยอมรับและใช้ได้จริง

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F3I-1: ประเมินสัญญาณเตือนก่อนเกิดความรุนแรง เช่น เสียงดัง กำมือ เดินเร็ว
• F60.3F3I-2: จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย เก็บของแข็ง ของมีคม หรือสิ่งที่อาจใช้ทำร้าย
• F60.3F3I-3: ให้แยกผู้ป่วยออกจากสิ่งเร้าหรือสถานการณ์ที่กระตุ้นความโกรธ
• F60.3F3I-4: อยู่ดูแลใกล้ชิด หลีกเลี่ยงการโต้เถียงหรือใช้น้ำเสียงข่ม
• F60.3F3I-5: สอนเทคนิคผ่อนคลาย เช่น หายใจลึกๆ การนับเลขถอยหลัง การกำมือและคลายมือ
• F60.3F3I-6: ชวนผู้ป่วยพูดถึงอารมณ์ของตนเองและเหตุการณ์ที่ทำให้โกรธ
• F60.3F3I-7: เสริมแรงเชิงบวกทุกครั้งที่ผู้ป่วยควบคุมอารมณ์ได้
• F60.3F3I-8: สอนผู้ป่วยเลือกวิธีจัดการความโกรธ เช่น เขียน ระบายสี เดินช้าๆ ฟังเพลง
• F60.3F3I-9: ประสานนักจิตวิทยา หรือกลุ่มบำบัดควบคุมอารมณ์ (Anger Management Group)
• F60.3F3I-10: วางแผนติดตามและให้ข้อมูลช่องทางช่วยเหลือ เช่น เบอร์สายด่วนสุขภาพจิต 1323

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F3R-1: ผู้ป่วยไม่มีพฤติกรรมรุนแรงต่อผู้อื่นและตนเองระหว่างการดูแล
• F60.3F3R-2: ผู้ป่วยสามารถระบุสัญญาณเตือนเมื่อเริ่มรู้สึกโกรธได้
• F60.3F3R-3: ผู้ป่วยเลือกใช้วิธีผ่อนคลาย เช่น หายใจลึก หรือเดินออกจากสถานการณ์แทนการระเบิดอารมณ์
• F60.3F3R-4: ความถี่และความรุนแรงของอารมณ์โกรธลดลงอย่างชัดเจน
• F60.3F3R-5: ผู้ป่วยร่วมมือกับแผนการดูแลต่อเนื่องหลังจำหน่าย

…………………………………………………

F60.3F4 — มีภาวะซึมเศร้า วิตกกังวลอย่างรุนแรงร่วมด้วย (Depressed Mood with Severe Anxiety)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “เครียดมาก… เหนื่อย ไม่อยากมีชีวิต”
• “รู้สึกไร้ค่า ไม่มีความหวัง”
• บ่นว่าคิดมาก วิตกกังวลกับทุกเรื่อง

O:

• สีหน้าเศร้า ซึม น้ำตาคลอ ร้องไห้บ่อย
• พูดช้า ตอบช้า หรือเงียบ ไม่พูด
• กระสับกระส่าย นั่งไม่ติด วิตกกังวลตลอดเวลา
• นอนหลับยาก เบื่ออาหาร หรือรับประทานมากผิดปกติ
• ร่างกายอ่อนเพลีย ไม่มีแรง

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ลดระดับความวิตกกังวลและอาการซึมเศร้า
• ผู้ป่วยสามารถจัดการความคิดและอารมณ์ได้ดีขึ้น
• กลับมามีกิจวัตรปกติ เช่น รับประทานอาหาร นอนหลับ และทำกิจกรรม

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยรายงานว่าระดับความวิตกกังวลและซึมเศร้าลดลง
• มีส่วนร่วมในกิจกรรมหรือพูดคุยกับผู้อื่น
• พฤติกรรมการนอนหลับและรับประทานอาหารดีขึ้น
• ผู้ป่วยสามารถบอกวิธีจัดการความเครียดได้

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F4I-1: ประเมินระดับความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้าอย่างสม่ำเสมอ (เช้า-เย็น หรือเมื่อมีอาการเปลี่ยนแปลง)
• F60.3F4I-2: ดูแลสภาพแวดล้อมให้เงียบ สงบ ลดสิ่งเร้า ลดความตึงเครียด
• F60.3F4I-3: รับฟังอย่างตั้งใจโดยไม่ตัดสิน เปิดโอกาสให้ระบายความรู้สึก
• F60.3F4I-4: สอนเทคนิคการผ่อนคลาย เช่น หายใจช้าๆ การนับเลข การวาดภาพ การฟังเพลงผ่อนคลาย
• F60.3F4I-5: ส่งเสริมให้ร่วมทำกิจกรรมเบาๆ เช่น เดินเล่น จัดดอกไม้ วาดรูป
• F60.3F4I-6: ช่วยจัดกิจวัตรประจำวันที่เหมาะสม เช่น เวลาตื่น เวลานอน และเวลารับประทานอาหาร
• F60.3F4I-7: สนับสนุนให้สื่อสารกับครอบครัว หรือผู้ที่ไว้ใจ เพื่อแบ่งปันความรู้สึก
• F60.3F4I-8: ประสานนักจิตวิทยา หรือกลุ่มสนับสนุนในการให้คำปรึกษาเพิ่มเติม
• F60.3F4I-9: ติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง และประเมินความเสี่ยงซ้ำ
• F60.3F4I-10: ให้ข้อมูลเกี่ยวกับช่องทางช่วยเหลือ เช่น สายด่วนสุขภาพจิต 1323

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F4R-1: ผู้ป่วยรายงานว่าความวิตกกังวลและอาการซึมเศร้าลดลง
• F60.3F4R-2: ผู้ป่วยสามารถใช้เทคนิคผ่อนคลายเมื่อรู้สึกเครียดหรือเศร้า
• F60.3F4R-3: มีพฤติกรรมทางสังคมเพิ่มขึ้น เช่น พูดคุย เข้าร่วมกิจกรรม
• F60.3F4R-4: การนอนหลับและการรับประทานอาหารกลับสู่ภาวะปกติ
• F60.3F4R-5: ผู้ป่วยมีแผนดูแลตนเองและพร้อมติดตามการรักษาต่อเนื่องหลังจำหน่าย

………………………………………………

F60.3F5 — แบบแผนการเผชิญปัญหาไม่เหมาะสม ควบคุมอารมณ์ไม่ได้ (Ineffective Coping Related to Emotional Dysregulation)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “เวลามีปัญหาไม่รู้จะทำยังไง นอกจากร้องไห้หรือทำร้ายตัวเอง”
• “หนีปัญหา ไม่อยากเผชิญหน้า”
• บ่นว่าควบคุมอารมณ์ตัวเองไม่ได้ รู้สึกหงุดหงิด โกรธง่าย

O:

• แสดงพฤติกรรมหนีปัญหา เช่น เก็บตัว แยกตัว
• มีพฤติกรรมระบายอารมณ์ที่ไม่เหมาะสม เช่น กรีดแขน ตะโกน ทุบตีสิ่งของ
• กระวนกระวาย เครียด วิตกกังวล
• ปฏิเสธการมีส่วนร่วมกับกิจกรรมหรือปฏิเสธการช่วยเหลือ

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยเรียนรู้วิธีจัดการอารมณ์และปัญหาอย่างเหมาะสม
• ลดการใช้วิธีเผชิญปัญหาที่ไม่เหมาะสม เช่น การทำร้ายตัวเองหรือหลีกเลี่ยง
• ผู้ป่วยสามารถรับมือกับความเครียดหรือความขัดแย้งได้ดีขึ้น

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยลดหรือเลิกพฤติกรรมจัดการปัญหาที่ไม่เหมาะสม
• สามารถระบุปัญหาและเลือกวิธีแก้ไขอย่างเหมาะสม
• แสดงออกทางอารมณ์ในเชิงบวกมากขึ้น
• เข้าร่วมกิจกรรมหรือยอมรับความช่วยเหลือจากผู้อื่น

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F5I-1: ประเมินพฤติกรรมการเผชิญปัญหาในอดีตและปัจจุบันอย่างละเอียด
• F60.3F5I-2: เฝ้าระวังสัญญาณความเครียดสูงและพฤติกรรมระบายอารมณ์ที่ไม่เหมาะสม
• F60.3F5I-3: สอนเทคนิคจัดการอารมณ์ เช่น หายใจลึก นับเลข ถอยห่างจากสถานการณ์
• F60.3F5I-4: ช่วยให้ผู้ป่วยระบุความรู้สึก เช่น รู้ว่า “กำลังโกรธ”, “กำลังเศร้า” เพื่อจัดการได้ทัน
• F60.3F5I-5: ช่วยสร้างกิจวัตรประจำวันที่ช่วยลดความเครียด เช่น เดินเล่น ฟังเพลง วาดรูป
• F60.3F5I-6: ฝึกให้ลองใช้วิธีแก้ปัญหาอย่างค่อยเป็นค่อยไป เช่น ตั้งเป้าหมายเล็กๆ ก่อน
• F60.3F5I-7: กระตุ้นให้พูดคุยกับคนที่ไว้ใจ เช่น ครอบครัว หรือเจ้าหน้าที่
• F60.3F5I-8: เชื่อมโยงเข้ากลุ่มบำบัดพฤติกรรมหรือกลุ่มสนับสนุน (DBT Group, Anger Management)
• F60.3F5I-9: วางแผนติดตามประเมินพฤติกรรมการเผชิญปัญหาอย่างสม่ำเสมอ
• F60.3F5I-10: ให้ข้อมูลแหล่งช่วยเหลือและสายด่วนสุขภาพจิต 1323 สำหรับขอคำปรึกษาเมื่อมีความเครียด

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F5R-1: ผู้ป่วยลดหรือเลิกใช้พฤติกรรมเผชิญปัญหาที่ไม่เหมาะสม
• F60.3F5R-2: ผู้ป่วยสามารถบอกความรู้สึกของตัวเองและระบุปัญหาที่เผชิญได้
• F60.3F5R-3: ผู้ป่วยเลือกใช้ทักษะการผ่อนคลายหรือแก้ปัญหาที่เหมาะสมแทน
• F60.3F5R-4: ผู้ป่วยมีความมั่นใจและพร้อมรับมือกับสถานการณ์ตึงเครียดในอนาคต
• F60.3F5R-5: ผู้ป่วยร่วมมือกับแผนดูแลต่อเนื่อง และเข้าร่วมกิจกรรมช่วยเหลือทางสังคม

……………………………………………………

F60.3F6 — มีรูปแบบความสัมพันธ์กับผู้อื่นแบบไม่มั่นคง สลับระหว่างรักและเกลียดอย่างรวดเร็ว (Disturbed Personal Relationships Pattern)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “บางทีก็รักมาก แต่บางทีก็เกลียดมาก”
• “กลัวถูกทอดทิ้ง แต่ก็โกรธเวลารู้สึกไม่สำคัญ”
• บ่นว่าความสัมพันธ์กับคนรอบข้างทำให้เครียด

O:

• มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงความรู้สึกต่อบุคคลเดียวกันรวดเร็ว เช่น จากสนิทเป็นเกลียด
• โต้เถียง ตำหนิ หรือโกรธคนใกล้ชิดบ่อยครั้ง
• แสดงความยึดติดหรือเรียกร้องความสนใจเกินปกติ
• เก็บตัว แยกตัว เมื่อรู้สึกผิดหวังในความสัมพันธ์

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยตระหนักถึงรูปแบบความสัมพันธ์ที่ไม่มั่นคงของตนเอง
• พัฒนาความสามารถในการสร้างและรักษาความสัมพันธ์ที่มั่นคง
• ลดพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงอารมณ์ต่อคนรอบข้างอย่างรวดเร็ว

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยสามารถสื่อสารความต้องการและความรู้สึกอย่างเหมาะสม
• ความถี่ของพฤติกรรมรัก-เกลียดลดลงอย่างชัดเจน
• ผู้ป่วยแสดงความสัมพันธ์กับคนรอบข้างด้วยความเข้าใจและมั่นคงมากขึ้น
• ผู้ป่วยสามารถจัดการความกลัวการถูกทอดทิ้งได้ดีขึ้น

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F6I-1: ประเมินรูปแบบความสัมพันธ์ในอดีตและปัจจุบันของผู้ป่วยอย่างละเอียด
• F60.3F6I-2: สังเกตสัญญาณความโกรธ การตำหนิ หรือพฤติกรรมเรียกร้องที่รุนแรง
• F60.3F6I-3: ฝึกให้ผู้ป่วยระบุความรู้สึก เช่น “รู้สึกโดดเดี่ยว” แทนการแสดงออกด้วยความโกรธ
• F60.3F6I-4: สอนทักษะการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์ เช่น ใช้ “ฉันรู้สึก...” แทน “คุณทำให้...”
• F60.3F6I-5: อธิบายเรื่องวงจรความรัก-ความเกลียดใน BPD เพื่อให้ผู้ป่วยตระหนักและเข้าใจ
• F60.3F6I-6: สนับสนุนให้มองความสัมพันธ์ในมุมกลาง ไม่ใช่สุดโต่งแค่ดีหรือแย่
• F60.3F6I-7: กระตุ้นให้สร้างความสัมพันธ์กับบุคคลที่ไว้ใจ เช่น ครอบครัว เพื่อน หรือเจ้าหน้าที่
• F60.3F6I-8: ประสานให้เข้าร่วมกลุ่มบำบัดด้านความสัมพันธ์ (Interpersonal Skills Group)
• F60.3F6I-9: ประเมินความคืบหน้าในการปรับรูปแบบความสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ
• F60.3F6I-10: ให้ข้อมูลแหล่งช่วยเหลือ เช่น นักจิตวิทยา กลุ่มสนับสนุน หรือสายด่วนสุขภาพจิต 1323

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F6R-1: ผู้ป่วยลดพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงอารมณ์ต่อคนรอบข้างอย่างรวดเร็ว
• F60.3F6R-2: ผู้ป่วยสามารถสื่อสารความรู้สึกและความต้องการได้อย่างเหมาะสม
• F60.3F6R-3: ผู้ป่วยมีความสัมพันธ์ที่มั่นคงและปลอดภัยมากขึ้น
• F60.3F6R-4: ผู้ป่วยเข้าใจวงจรความสัมพันธ์ใน BPD และสามารถจัดการได้
• F60.3F6R-5: ผู้ป่วยร่วมมือในแผนดูแลต่อเนื่องและพัฒนาเครือข่ายสนับสนุนทางสังคม

…………………………………………………….

F60.3F7 — รู้สึกว่าตนเองไร้ค่า ไม่มีความหมายในชีวิต (Chronic Low Self-esteem)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยพูดว่า “ฉันไม่มีค่าเลย”
• “ไม่มีใครต้องการฉัน” หรือ “ชีวิตฉันไม่มีความหมาย”
• บ่นว่ารู้สึกผิด เสียใจ ผิดหวังในตัวเองตลอดเวลา

O:

• สีหน้าเศร้า ร้องไห้ ซึม ไม่มองตา
• พูดตำหนิตัวเองซ้ำๆ หรือปฏิเสธคำชม
• ปลีกตัว แยกตัว ไม่อยากร่วมกิจกรรม
• แสดงพฤติกรรมทำร้ายตนเองหรือพูดถึงการทำร้ายตัวเอง

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยตระหนักถึงคุณค่าในตัวเองมากขึ้น
• ลดความคิดด้านลบต่อตนเอง
• พัฒนาความมั่นใจและเห็นคุณค่าในความสามารถของตน

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยลดการพูดตำหนิตัวเองหรือคิดว่าตัวเองไร้ค่า
• แสดงออกถึงความภูมิใจในตนเอง หรือยอมรับข้อดีของตน
• มีส่วนร่วมในกิจกรรม และเปิดรับคำชมเชย
• มีทัศนคติเชิงบวกต่อตนเองและอนาคตมากขึ้น

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F7I-1: ประเมินความถี่และความรุนแรงของความคิดว่าตนเองไร้ค่า
• F60.3F7I-2: เฝ้าระวังความคิดทำร้ายตัวเองหรือความคิดฆ่าตัวตายร่วมด้วย
• F60.3F7I-3: เน้นการรับฟังและสะท้อนคุณค่าที่ผู้ป่วยอาจมองไม่เห็นในตนเอง
• F60.3F7I-4: ให้ข้อเสนอแนะเชิงบวกเมื่อผู้ป่วยทำสิ่งที่ดีหรือประสบความสำเร็จเล็กๆ
• F60.3F7I-5: ฝึกผู้ป่วยเขียน “ข้อดีของตัวเอง” หรือ “สิ่งที่ทำได้ดีในแต่ละวัน”
• F60.3F7I-6: สอนเทคนิคเปลี่ยนความคิดลบเป็นความคิดสร้างสรรค์ เช่น การตั้งคำถามกับความคิดลบ
• F60.3F7I-7: สนับสนุนให้มีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลที่ไว้ใจ หรือเข้ากลุ่มสนับสนุน
• F60.3F7I-8: เชื่อมโยงกับนักจิตวิทยา กลุ่ม CBT หรือ DBT เพื่อเสริมสร้างความเชื่อมั่น
• F60.3F7I-9: ประเมินและติดตามความเปลี่ยนแปลงด้านความคิดและความรู้สึกต่อเนื่อง
• F60.3F7I-10: ให้ข้อมูลแหล่งช่วยเหลือ เช่น สายด่วนสุขภาพจิต 1323 หรือบริการให้คำปรึกษา

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F7R-1: ผู้ป่วยลดความถี่ของการพูดตำหนิตนเองหรือความคิดด้านลบ
• F60.3F7R-2: ผู้ป่วยสามารถระบุข้อดีของตนเองอย่างน้อย 2-3 ข้อ
• F60.3F7R-3: แสดงความพึงพอใจหรือยอมรับในความสามารถของตนบางด้าน
• F60.3F7R-4: ผู้ป่วยเข้าร่วมกิจกรรมหรือปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นมากขึ้น
• F60.3F7R-5: มีความคิดเชิงบวกต่ออนาคตและมีแผนดูแลตนเองต่อเนื่อง

……………………………………………………………..

F60.3F8 — ขาดทักษะในการจัดการความเครียดและการควบคุมอารมณ์ (Deficient Emotional Regulation Skills)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยบอกว่า “ฉันควบคุมอารมณ์ตัวเองไม่ได้เลย”
• “เวลาเครียดจะระเบิดง่าย รู้สึกหมดหนทาง”
• บอกว่าไม่รู้วิธีจัดการกับความโกรธหรือความวิตกกังวล

O:

• มีอาการโกรธหรือตกใจง่ายกะทันหัน
• แสดงพฤติกรรมก้าวร้าวหรือถอนตัวเมื่อเครียด
• สังเกตการเปลี่ยนแปลงอารมณ์รวดเร็วและรุนแรง
• มีพฤติกรรมระบายอารมณ์ไม่เหมาะสม เช่น ตะโกน ทำร้ายสิ่งของ

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยสามารถควบคุมและจัดการอารมณ์ได้ดีขึ้น
• ลดพฤติกรรมตอบสนองทางอารมณ์ที่รุนแรงหรือไม่เหมาะสม
• เสริมสร้างทักษะการผ่อนคลายและรับมือกับความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพ

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยแสดงความสามารถในการระบุและจัดการอารมณ์ตนเอง
• ลดพฤติกรรมตอบสนองทางอารมณ์ที่รุนแรง เช่น โกรธหรือหงุดหงิดมาก
• มีวิธีผ่อนคลายที่เหมาะสมเมื่อต้องเผชิญความเครียด
• ผู้ป่วยแสดงพฤติกรรมตอบสนองเชิงบวกในสถานการณ์ตึงเครียดมากขึ้น

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F8I-1: ประเมินความสามารถในการควบคุมอารมณ์และการตอบสนองต่อความเครียดของผู้ป่วยสม่ำเสมอ
• F60.3F8I-2: สอนเทคนิคการผ่อนคลาย เช่น การหายใจลึก การนั่งสมาธิ หรือการฝึกกล้ามเนื้อผ่อนคลาย
• F60.3F8I-3: ฝึกให้ผู้ป่วยรับรู้และระบุอารมณ์ของตนเอง (Emotional Awareness)
• F60.3F8I-4: สอนทักษะจัดการความโกรธและความวิตกกังวล เช่น การนับเลข การถอยห่างจากสถานการณ์
• F60.3F8I-5: สนับสนุนให้ใช้การสื่อสารเชิงบวกและสร้างสรรค์แทนการตอบโต้ด้วยความรุนแรง
• F60.3F8I-6: ส่งเสริมกิจกรรมผ่อนคลาย เช่น ฟังเพลง เดินเล่น หรือทำงานอดิเรกที่ชอบ
• F60.3F8I-7: ประสานงานนักจิตวิทยาหรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อฝึกอบรมทักษะควบคุมอารมณ์ (เช่น DBT)
• F60.3F8I-8: สร้างแผนจัดการความเครียดส่วนบุคคลร่วมกับผู้ป่วยและครอบครัว
• F60.3F8I-9: สังเกตและรายงานพฤติกรรมเสี่ยงหรือความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
• F60.3F8I-10: ให้ข้อมูลสายด่วนสุขภาพจิตและช่องทางขอความช่วยเหลือเพิ่มเติม

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F8R-1: ผู้ป่วยรายงานว่าควบคุมอารมณ์ได้ดีขึ้นเมื่อเผชิญสถานการณ์ตึงเครียด
• F60.3F8R-2: ผู้ป่วยใช้เทคนิคผ่อนคลายหรือจัดการความเครียดได้อย่างเหมาะสม
• F60.3F8R-3: ลดพฤติกรรมตอบสนองรุนแรง เช่น การตะโกน หรือทำร้ายสิ่งของ
• F60.3F8R-4: มีการสื่อสารเชิงบวกมากขึ้นในความสัมพันธ์กับผู้อื่น
• F60.3F8R-5: ผู้ป่วยพร้อมรับการรักษาต่อเนื่องและพัฒนาทักษะควบคุมอารมณ์เพิ่มเติม

…………………………………………………………….

F60.3F9 — ขาดความรู้เกี่ยวกับโรค การรักษา และการดูแลตนเองอย่างต่อเนื่อง (Deficient Knowledge Regarding Illness, Treatment, and Self-care)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยบอกว่า “ไม่เข้าใจโรคนี้เลย”
• “ไม่รู้ว่าจะดูแลตัวเองยังไง”
• สับสนเกี่ยวกับยาและการรักษา

O:

• ขาดการเข้าร่วมกิจกรรมหรือการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
• พฤติกรรมไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์
• มีคำถามหรือความกังวลเกี่ยวกับโรคและการรักษา

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยเข้าใจลักษณะโรคและผลกระทบของโรคได้ดีขึ้น
• ผู้ป่วยรับรู้ความสำคัญของการรักษาและดูแลตนเองอย่างต่อเนื่อง
• ผู้ป่วยปฏิบัติตามแผนการรักษาและคำแนะนำของทีมสุขภา

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยสามารถอธิบายโรคและการรักษาได้อย่างถูกต้อง
• มีการใช้ยาหรือเข้ารับการรักษาตามคำแนะนำ
• ผู้ป่วยแสดงความเข้าใจในการจัดการอาการและดูแลตนเอง
• ผู้ป่วยสอบถามข้อมูลและแสดงความสนใจในการเรียนรู้เพิ่มเติม

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F9I-1: ประเมินระดับความรู้เกี่ยวกับโรค การรักษา และการดูแลตนเองของผู้ป่วย
• F60.3F9I-2: ให้ข้อมูลง่าย ๆ และชัดเจนเกี่ยวกับโรค BPD และผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน
• F60.3F9I-3: อธิบายวิธีการใช้ยาและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นอย่างชัดเจน
• F60.3F9I-4: สอนเทคนิคการดูแลตนเอง เช่น การจัดการอารมณ์ และวิธีลดความเครียด
• F60.3F9I-5: สนับสนุนให้ผู้ป่วยจดบันทึกคำถามหรือข้อสงสัยสำหรับพบแพทย์หรือพยาบาล
• F60.3F9I-6: จัดทำสื่อการสอนที่เข้าใจง่าย เช่น ใบความรู้ หรือวิดีโอสั้น
• F60.3F9I-7: กระตุ้นให้ผู้ป่วยเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนหรือกิจกรรมเสริมความรู้
• F60.3F9I-8: ติดตามและทบทวนความเข้าใจของผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ
• F60.3F9I-9: ให้ข้อมูลช่องทางติดต่อสายด่วนสุขภาพจิตและบริการสนับสนุนต่าง ๆ
• F60.3F9I-10: ประสานงานกับครอบครัวเพื่อช่วยสนับสนุนการเรียนรู้และดูแลผู้ป่วย

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F9R-1: ผู้ป่วยสามารถอธิบายโรคและการรักษาได้อย่างถูกต้อง
• F60.3F9R-2: ผู้ป่วยแสดงความสนใจและความเข้าใจในการดูแลตนเองมากขึ้น
• F60.3F9R-3: ปฏิบัติตามคำแนะนำและแผนการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
• F60.3F9R-4: ผู้ป่วยสามารถตั้งคำถามและสื่อสารกับทีมสุขภาพได้ดีขึ้น
• F60.3F9R-5: ครอบครัวและผู้ดูแลให้ความร่วมมือในการสนับสนุนผู้ป่วย

………………………………………………………

F60.3F10 — เสี่ยงต่อการขาดความต่อเนื่องในการรักษาหลังจำหน่าย (Risk for Non-adherence to Treatment After Discharge)

🔍 Assessment (การประเมิน)

S:

• ผู้ป่วยบอกว่า “ฉันอาจจะหยุดยา หรือเลิกพบหมอหลังออกจากโรงพยาบาล”
• “เหนื่อยหรือไม่มั่นใจว่าจะทำตามคำแนะนำได้”
• กังวลเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายหรือการเดินทาง

O:

• ขาดการนัดหมายติดตามผลหลังจำหน่าย
• ประวัติหยุดยา หรือไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์
• มีปัญหาด้านการสื่อสารกับทีมสุขภาพ
• สภาพแวดล้อมครอบครัวหรือสังคมที่ไม่สนับสนุน

🎯 Goals (เป้าหมาย)

• ผู้ป่วยปฏิบัติตามแผนการรักษาหลังจำหน่ายอย่างต่อเนื่อง
• ลดความเสี่ยงที่จะเกิดอาการกำเริบหรือกลับเป็นซ้ำ
• ผู้ป่วยและครอบครัวรับรู้ความสำคัญของการรักษาต่อเนื่อง

✅ Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)

• ผู้ป่วยเข้ารับการนัดหมายติดตามผลตามแผน
• รับประทานยาและปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างสม่ำเสมอ
• ครอบครัวหรือผู้ดูแลสนับสนุนการดูแลหลังจำหน่าย
• ผู้ป่วยรายงานความพึงพอใจและความเข้าใจในแผนการรักษา

🩺 Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)

• F60.3F10I-1: ประเมินความเข้าใจและความตั้งใจในการปฏิบัติตามแผนการรักษาหลังจำหน่าย
• F60.3F10I-2: อธิบายความสำคัญของการรักษาต่อเนื่องและผลเสียของการหยุดยาเอง
• F60.3F10I-3: จัดทำตารางนัดหมายติดตามผลและแจ้งเตือนล่วงหน้าให้ผู้ป่วยและครอบครัว
• F60.3F10I-4: สอนการจัดการยาอย่างถูกต้องและเตรียมอุปกรณ์ช่วยจำ เช่น กล่องยา
• F60.3F10I-5: ประสานงานกับหน่วยบริการชุมชนหรือผู้ดูแลเพื่อสนับสนุนผู้ป่วย
• F60.3F10I-6: แนะนำช่องทางติดต่อทีมสุขภาพกรณีเกิดปัญหาหรืออาการกำเริบ
• F60.3F10I-7: ให้ข้อมูลสายด่วนสุขภาพจิตและบริการสนับสนุนเพิ่มเติม
• F60.3F10I-8: ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลหลังจำหน่าย
• F60.3F10I-9: ติดตามและประเมินการปฏิบัติตามแผนการรักษาอย่างต่อเนื่อง
• F60.3F10I-10: กระตุ้นให้ผู้ป่วยพูดคุยและแจ้งปัญหาที่พบระหว่างการรักษา

💚 Response (การตอบสนอง)

• F60.3F10R-1: ผู้ป่วยนัดหมายติดตามผลตามแผนอย่างสม่ำเสมอ
• F60.3F10R-2: ผู้ป่วยรับประทานยาและปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างถูกต้อง
• F60.3F10R-3: ครอบครัวและผู้ดูแลให้ความร่วมมือในการสนับสนุนผู้ป่วย
• F60.3F10R-4: ผู้ป่วยแจ้งอาการหรือปัญหาได้ทันท่วงที
• F60.3F10R-5: ลดอัตราการกลับเป็นซ้ำหรืออาการกำเริบหลังจำหน่าย

……………………………………………………….

เอกสารอ้างอิง

• สุขุม ล้อมเศรษฐ์, และคณะ. (2563).คู่มือการดูแลผู้ป่วยโรคบุคลิกภาพไม่แน่นอน.กรุงเทพฯ: โรงพยาบาลศิริราช.(คู่มือครอบคลุมการประเมินและการดูแลพยาบาล BPD สำหรับพยาบาลและบุคลากรสุขภาพ)
• พญ.นันทกา สุวรรณสมบัติ. (2562).การดูแลผู้ป่วยโรคบุคลิกภาพผิดปกติแบบไม่แน่นอน.วารสารพยาบาลวิชาการ, 34(2), 25-35.(บทความวิชาการที่อธิบายการวินิจฉัยและกระบวนการพยาบาลอย่างละเอียด)
• American Psychiatric Association. (2013).Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) — DSM-5.
• Washington, DC: American Psychiatric Publishing.(Standard reference for diagnosis and classification of borderline personality disorder globally.)
• Linehan, M. M. (1993).Cognitive-Behavioral Treatment of Borderline Personality Disorder.New York: Guilford Press.
• (คลาสสิกงานวิจัยและแนวทางการรักษาโดยใช้ Dialectical Behavior Therapy (DBT) ซึ่งใช้แพร่หลายทั่วโลก)

………………………………………………..