🎯 รู้ทัน! ไขมันพอกตับ (ไม่ติดสุรา) : K76.0
โรคเงียบที่คนไทยเป็นกันเยอะ แต่ถ้ารู้เร็ว ปรับตัวทัน
ลดเสี่ยงตับพังได้!
1️⃣
ความหมายของโรค
- ไขมันพอกตับ (ไม่ติดสุรา) คือ ภาวะที่มีไขมันสะสมในตับเกิน 5–10% ของน้ำหนักตับ ไม่ได้เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์
2️⃣
พยาธิสภาพ
- ไขมัน (ส่วนใหญ่เป็นไตรกลีเซอไรด์) สะสมในเซลล์ตับ → ทำให้ตับอักเสบ → เกิดพังผืด และเสี่ยงตับแข็ง
3️⃣
ส่วนใหญ่พบในช่วงอายุ
- อายุ 30–60 ปี แต่ปัจจุบันพบในคนวัยทำงานและวัยรุ่นมากขึ้น
4️⃣
ปัจจัยเสี่ยง
- อ้วนลงพุง
- เบาหวาน / ไขมันในเลือดสูง
- กินหวาน มัน แป้งขัดสีมาก
- ขาดการออกกำลังกาย
5️⃣
อาการ
- มักไม่มีอาการ แต่บางรายอาจ อ่อนเพลีย แน่นชายโครงขวา ตับโต
6️⃣
การรักษา
- ลดน้ำหนักอย่างปลอดภัย (0.5–1 กก./สัปดาห์)
- ปรับอาหาร ลดหวาน มัน ของทอด
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- รักษาโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน
7️⃣
การพยาบาล
- ให้ความรู้เรื่องอาหารและการออกกำลังกาย
- ติดตามค่าตับ (LFTs) และอัลตราซาวด์
- ประเมินน้ำหนัก รอบเอว และอาการแทรกซ้อน
8️⃣
การดูแลตัวเองสำหรับบุคคลทั่วไป
- ✅ ควบคุมน้ำหนัก
- ✅ เลือกกินผัก ผลไม้สด ธัญพืชไม่ขัดสี
- ✅ ออกกำลังกาย ≥150 นาที/สัปดาห์
- ✅ งดอาหารแปรรูป น้ำตาล และไขมันทรานส์
……………………………………………..
วินิจฉัยการพยาบาลภาวะไขมันพอกตับ
(ไม่ติดสุรา) : K76.0
- K76.0F1 มีภาวะความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากตับอักเสบและตับแข็ง (Risk for complications related to liver inflammation and cirrhosis)
- K76.0F2 มีภาวะโภชนาการผิดปกติ: มากกว่าความต้องการร่างกาย (Imbalanced nutrition: more than body requirements)
- K76.0F3 มีภาวะเสี่ยงต่อความเหนื่อยล้าจากการทำงานของตับบกพร่อง (Risk for fatigue related to impaired liver function)
- K76.0F4 มีภาวะความรู้ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโรคและการดูแลตนเอง (Deficient knowledge regarding disease process and self-care)
- K76.0F5 มีภาวะเสี่ยงต่อการบาดเจ็บจากภาวะตับผิดปกติ เช่น เลือดออกง่าย (Risk for injury related to liver dysfunction and coagulopathy)
- K76.0F6 มีภาวะความวิตกกังวลเกี่ยวกับโรคและการรักษา (Anxiety related to disease condition and treatment)
- K76.0F7 มีภาวะความเสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการนอนหลับ (Risk for disturbed sleep pattern)
- K76.0F8 มีภาวะเสี่ยงต่อการดูแลตนเองบกพร่องจากความเหนื่อยล้าและความรู้ไม่เพียงพอ (Risk for self-care deficit related to fatigue and deficient knowledge)
.............................................................
K76.0F1: ภาวะความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากตับอักเสบและตับแข็ง
(Risk for complications related to liver inflammation and cirrhosis)
Assessment (การประเมิน)
S:
- รู้สึกอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
- เบื่ออาหาร แน่นท้องหลังรับประทานอาหาร
- กังวลเรื่องภาวะแทรกซ้อนของโรค
O:
- น้ำหนักเกินหรือมีค่าดัชนีมวลกาย (BMI) สูง
- ตรวจพบค่าการทำงานของตับ (LFT) สูง
- มีตับโตจากการคลำตรวจ
- ไขมันในเลือดสูงจากผลแล็บ
- มีประวัติน้ำหนักเพิ่มอย่างต่อเนื่อง
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยลดความเสี่ยงการเกิดตับอักเสบและตับแข็ง
- ควบคุมน้ำหนักและระดับไขมันในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- ปรับพฤติกรรมการกินและการใช้ชีวิตเพื่อลดการสะสมไขมันในตับ
- มีความรู้และความร่วมมือในการดูแลสุขภาพตนเอง
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- น้ำหนักลดลงอย่างค่อยเป็นค่อยไป 0.5–1 กก./สัปดาห์
- ค่าการทำงานของตับใกล้เคียงปกติ
- ไขมันในเลือดลดลงสู่เกณฑ์
- ผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำด้านอาหารและการออกกำลังกายได้
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F1I-1: ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคและภาวะแทรกซ้อน เพื่อสร้างความตระหนักและป้องกัน
- K76.0F1I-2: ประเมินน้ำหนักตัวและรอบเอวทุกสัปดาห์ เพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลง
- K76.0F1I-3: แนะนำการรับประทานอาหารไขมันต่ำ ลดน้ำตาล และเพิ่มผักผลไม้
- K76.0F1I-4: กระตุ้นให้มีกิจกรรมหรือออกกำลังกายสม่ำเสมอ อย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์
- K76.0F1I-5: แนะนำให้หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด
- K76.0F1I-6: ติดตามผลตรวจเลือดและการทำงานของตับตามแพทย์สั่ง
- K76.0F1I-7: แนะนำการควบคุมโรคร่วม เช่น เบาหวาน ความดัน ไขมันในเลือด
- K76.0F1I-8: ให้คำปรึกษาด้านการลดความเครียดและปรับวิถีชีวิต
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F1R-1: น้ำหนักและรอบเอวลดลงต่อเนื่องในเกณฑ์ปลอดภัย
- K76.0F1R-2: ค่าการทำงานของตับและไขมันในเลือดดีขึ้น
- K76.0F1R-3: ผู้ป่วยรับประทานอาหารตามคำแนะนำได้สม่ำเสมอ
- K76.0F1R-4: ผู้ป่วยออกกำลังกายได้ตามเป้าหมายและต่อเนื่อง
- K76.0F1R-5: ไม่มีอาการหรือภาวะแทรกซ้อนใหม่จากตับ
..............................................................
K76.0F2: ภาวะโภชนาการผิดปกติ:
มากกว่าความต้องการร่างกาย (Imbalanced nutrition: more than body
requirements)
Assessment (การประเมิน)
S:
- รู้สึกอิ่มง่ายแต่รับประทานบ่อย
- ชอบรับประทานอาหารหวาน มัน เค็ม
- ไม่ค่อยออกกำลังกาย
O:
- น้ำหนักเกินหรือ BMI > 25
- รอบเอวเกินเกณฑ์มาตรฐาน (ชาย > 90 ซม., หญิง > 80 ซม.)
- ผลตรวจไขมันในเลือดสูง
- ผลตรวจตับพบไขมันสะสม
- มีประวัติการเพิ่มน้ำหนักต่อเนื่องใน 6 เดือน
Goals (เป้าหมาย)
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
- ลดปริมาณพลังงานส่วนเกินที่ได้รับจากอาหาร
- ปรับพฤติกรรมการรับประทานให้เหมาะสมกับความต้องการร่างกาย
- ลดความเสี่ยงต่อการเกิดตับอักเสบและภาวะแทรกซ้อน
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- น้ำหนักลดลง 0.5–1 กก./สัปดาห์อย่างปลอดภัย
- รอบเอวลดลงและเข้าใกล้เกณฑ์มาตรฐาน
- ค่าไขมันในเลือดและการทำงานของตับดีขึ้น
- ผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำด้านอาหารและการออกกำลังกายได้สม่ำเสมอ
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F2I-1: ประเมินน้ำหนัก ส่วนสูง และ BMI ทุกสัปดาห์เพื่อติดตามความคืบหน้า
- K76.0F2I-2: ให้ความรู้เรื่องการจำกัดพลังงานและลดอาหารไขมันสูง น้ำตาลสูง
- K76.0F2I-3: แนะนำให้เพิ่มผัก ผลไม้ และธัญพืชไม่ขัดสีในมื้ออาหาร
- K76.0F2I-4: วางแผนการรับประทานอาหารร่วมกับนักโภชนาการเพื่อกำหนดพลังงานเหมาะสม
- K76.0F2I-5: แนะนำดื่มน้ำเปล่าแทนน้ำหวานหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- K76.0F2I-6: กระตุ้นให้มีกิจกรรมทางกายอย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์
- K76.0F2I-7: แนะนำการแบ่งอาหารเป็นมื้อเล็กๆ หลายมื้อเพื่อลดการกินเกิน
- K76.0F2I-8: ให้คำปรึกษาด้านการจัดการความเครียดเพื่อลดการกินตามอารมณ์
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F2R-1: น้ำหนักและ BMI ลดลงต่อเนื่องในเกณฑ์ปลอดภัย
- K76.0F2R-2: รอบเอวลดลงและใกล้เกณฑ์มาตรฐาน
- K76.0F2R-3: ค่าการทำงานของตับและไขมันในเลือดดีขึ้น
- K76.0F2R-4: ผู้ป่วยสามารถรับประทานอาหารตามแผนโภชนาการได้สม่ำเสมอ
- K76.0F2R-5: ผู้ป่วยออกกำลังกายได้ต่อเนื่องตามเป้าหมาย
.......................................................................
K76.0F3: ภาวะเสี่ยงต่อความเหนื่อยล้าจากการทำงานของตับบกพร่อง
(Risk for fatigue related to impaired liver function)
Assessment (การประเมิน)
S:
- รู้สึกอ่อนเพลียหลังทำกิจกรรมเล็กน้อย
- เหนื่อยง่ายแม้พักผ่อนเพียงพอ
- กังวลเกี่ยวกับสุขภาพและสมรรถภาพร่างกาย
O:
- สีผิวและตาเหลืองเล็กน้อย (บางราย)
- ตรวจพบค่าการทำงานของตับ (LFT) ผิดปกติ
- มีตับโตจากการตรวจร่างกาย
- น้ำหนักเกินหรือมีไขมันในเลือดสูง
- อัตราการเต้นของหัวใจเร็วขึ้นหลังออกแรงเล็กน้อย
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยลดความรู้สึกเหนื่อยล้าและมีพลังทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน
- วางแผนการพักผ่อนและการทำกิจกรรมให้เหมาะสมกับสภาพร่างกาย
- ลดปัจจัยที่กระตุ้นให้ตับทำงานหนักเกินไป
- ป้องกันการเสื่อมของการทำงานของตับ
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ผู้ป่วยรายงานความเหนื่อยล้าลดลง
- สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้โดยไม่เหนื่อยเกินไป
- ค่าการทำงานของตับอยู่ในเกณฑ์ที่ดีขึ้นหรือคงที่
- ผู้ป่วยมีการพักผ่อนเพียงพอและต่อเนื่อง
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F3I-1: ประเมินระดับความเหนื่อยล้าและกิจกรรมที่ทำให้เหนื่อยเพิ่มขึ้น
- K76.0F3I-2: วางแผนสลับการทำงานและการพักผ่อนอย่างเหมาะสม
- K76.0F3I-3: แนะนำการนอนหลับอย่างมีคุณภาพ 6–8 ชั่วโมง/วัน
- K76.0F3I-4: แนะนำรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และช่วยฟื้นฟูตับ เช่น ผัก ผลไม้ ธัญพืช
- K76.0F3I-5: แนะนำการออกกำลังกายเบาๆ เช่น เดินช้า โยคะ ตามความสามารถ
- K76.0F3I-6: ให้ความรู้เรื่องการหลีกเลี่ยงสารพิษและแอลกอฮอล์เพื่อลดภาระตับ
- K76.0F3I-7: กระตุ้นให้ติดตามผลการทำงานของตับตามนัดแพทย์
- K76.0F3I-8: ให้คำแนะนำการผ่อนคลายความเครียด เช่น หายใจลึก ทำสมาธิ
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F3R-1: ผู้ป่วยรายงานความเหนื่อยล้าลดลงอย่างชัดเจน
- K76.0F3R-2: สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้มากขึ้นโดยไม่เหนื่อยเกินไป
- K76.0F3R-3: ค่าการทำงานของตับคงที่หรือดีขึ้น
- K76.0F3R-4: ผู้ป่วยนอนหลับได้เพียงพอและต่อเนื่อง
- K76.0F3R-5: ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่เพิ่มภาระตับได้สำเร็จ
...................................................................
K76.0F4: ภาวะความรู้ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโรคและการดูแลตนเอง
(Deficient knowledge regarding disease process and self-care)
Assessment (การประเมิน)
S:
- เข้าใจผิดว่าโรคไขมันพอกตับไม่มีอันตราย
- ไม่ทราบว่าต้องควบคุมอาหารและน้ำหนัก
- ไม่รู้ผลเสียของการดื่มแอลกอฮอล์หรือกินอาหารไขมันสูง
O:
- รับประทานอาหารไขมันสูงและหวานเป็นประจำ
- ไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์/พยาบาล
- ไม่มาตรวจติดตามตามนัด
- ไม่มีการปรับพฤติกรรมการออกกำลังกาย
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยมีความรู้ถูกต้องเกี่ยวกับโรคและการดูแลตนเอง
- ผู้ป่วยปรับพฤติกรรมการกิน การออกกำลังกาย และการใช้ชีวิตได้เหมาะสม
- ลดความเสี่ยงการเกิดตับอักเสบและตับแข็งในอนาคต
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ผู้ป่วยอธิบายโรคและวิธีดูแลตนเองได้ถูกต้อง
- ผู้ป่วยปฏิบัติตามแผนโภชนาการและการออกกำลังกายได้
- การมาตรวจติดตามและผลตรวจสุขภาพอยู่ในเกณฑ์ดีขึ้น
- ลดพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพลงอย่างชัดเจน
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F4I-1: ประเมินความรู้ ความเข้าใจ และความเชื่อเดิมของผู้ป่วยเกี่ยวกับโรค
- K76.0F4I-2: ให้ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับโรค ภาวะแทรกซ้อน และความสำคัญของการปฏิบัติตัว
- K76.0F4I-3: อธิบายความสำคัญของการควบคุมน้ำหนักและอาหารไขมันต่ำ น้ำตาลต่ำ
- K76.0F4I-4: แนะนำการออกกำลังกายที่เหมาะสมอย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์
- K76.0F4I-5: ให้ความรู้เกี่ยวกับการหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสารพิษต่อ ตับ
- K76.0F4I-6: ใช้สื่อการสอน เช่น รูปภาพ วิดีโอ หรือเอกสาร เพื่อช่วยให้เข้าใจง่าย
- K76.0F4I-7: ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลผู้ป่วย
- K76.0F4I-8: กระตุ้นให้มาตรวจติดตามและตรวจเลือดตามนัดแพทย์
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F4R-1: ผู้ป่วยอธิบายโรคและวิธีดูแลตนเองได้ถูกต้อง
- K76.0F4R-2: ผู้ป่วยควบคุมน้ำหนักและเลือกอาหารได้เหมาะสม
- K76.0F4R-3: ผู้ป่วยออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- K76.0F4R-4: ผู้ป่วยมาตรวจติดตามตามนัดอย่างต่อเนื่อง
- K76.0F4R-5: พฤติกรรมเสี่ยงลดลงและผลตรวจสุขภาพดีขึ้น
.........................................................................
K76.0F5: ภาวะเสี่ยงต่อการบาดเจ็บจากภาวะตับผิดปกติ
เช่น เลือดออกง่าย (Risk for injury related to liver dysfunction and
coagulopathy)
Assessment (การประเมิน)
S:
- ผู้ป่วยกังวลเรื่องเลือดออกง่ายและฟกช้ำ
- รายงานว่ามีเลือดออกจากเหงือกหรือจมูกบ่อยขึ้น
O:
- มีรอยช้ำตามร่างกายโดยไม่ทราบสาเหตุ
- ผลตรวจเลือดพบเกล็ดเลือดต่ำ / ค่า PT, INR ผิดปกติ
- มีรอยเลือดออกใต้ผิวหนัง (petechiae, ecchymosis)
- มีเลือดออกจากแผลนานกว่าปกติ
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยไม่เกิดการบาดเจ็บหรือเลือดออกเพิ่ม
- ผู้ป่วยรู้วิธีป้องกันการบาดเจ็บและการกระแทก
- ค่าการแข็งตัวของเลือดอยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ไม่มีรอยฟกช้ำหรือเลือดออกใหม่
- ผู้ป่วยปฏิบัติตัวเลี่ยงกิจกรรมเสี่ยงได้
- ค่าเกล็ดเลือดและการแข็งตัวของเลือดดีขึ้นหรือคงที่
- ไม่มีภาวะเลือดออกภายในหรืออาเจียนเป็นเลือด
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F5I-1: ประเมินประวัติการบาดเจ็บ เลือดออก และผลตรวจเลือดเป็นประจำ
- K76.0F5I-2: ให้ความรู้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงกิจกรรมเสี่ยงต่อการกระแทกหรือบาดเจ็บ
- K76.0F5I-3: แนะนำใช้แปรงสีฟันขนอ่อนและโกนหนวดด้วยเครื่องไฟฟ้าเพื่อลดการเกิดแผล
- K76.0F5I-4: สังเกตสัญญาณเลือดออกผิดปกติ เช่น เลือดออกเหงือก ปัสสาวะหรืออุจจาระปนเลือด
- K76.0F5I-5: ดูแลสิ่งแวดล้อมให้ปลอดภัย เช่น เก็บของมีคมและป้องกันการลื่นล้ม
- K76.0F5I-6: ติดตามผลตรวจเลือด ค่าเกล็ดเลือด PT/INR และรายงานแพทย์เมื่อผิดปกติ
- K76.0F5I-7: แนะนำให้มาตรวจตามนัดและปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์เรื่องการใช้ยา
- K76.0F5I-8: ประสานแพทย์เพื่อพิจารณาการให้วิตามิน K หรือเกล็ดเลือดหากจำเป็น
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F5R-1: ผู้ป่วยไม่มีการบาดเจ็บหรือเลือดออกเพิ่ม
- K76.0F5R-2: ผู้ป่วยปฏิบัติตัวหลีกเลี่ยงกิจกรรมเสี่ยงได้ถูกต้อง
- K76.0F5R-3: สิ่งแวดล้อมรอบตัวผู้ป่วยปลอดภัย
- K76.0F5R-4: ผลตรวจเลือดอยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย
- K76.0F5R-5: ไม่มีภาวะแทรกซ้อนจากเลือดออกภายใน
.............................................................
K76.0F6 – ภาวะความวิตกกังวลเกี่ยวกับโรคและการรักษา
(Anxiety related to disease condition and treatment)
Assessment (การประเมิน)
S:
- ผู้ป่วยบอกว่ากังวลเกี่ยวกับโรคและผลการรักษา
- รู้สึกกลัวว่าภาวะตับจะทรุดลง
- กังวลเรื่องการปรับพฤติกรรมการกินและใช้ชีวิต
O:
- สีหน้าเคร่งเครียด พูดเร็วหรือเสียงสั่น
- กระสับกระส่าย นอนหลับยาก
- วัดชีพจรเร็วเล็กน้อย ความดันโลหิตสูงขึ้น
- มีการถามซ้ำเกี่ยวกับโรคและการรักษา
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยมีระดับความวิตกกังวลลดลง
- ผู้ป่วยเข้าใจข้อมูลโรคและการรักษาอย่างถูกต้อง
- ผู้ป่วยสามารถร่วมมือในการดูแลรักษาได้
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ผู้ป่วยรายงานว่ารู้สึกกังวลน้อยลง
- สีหน้าผ่อนคลายมากขึ้น
- ผู้ป่วยตอบคำถามเกี่ยวกับโรคและการดูแลได้ถูกต้อง
- ผู้ป่วยมีพฤติกรรมร่วมมือในการรักษา
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F6I-1: ประเมินระดับความวิตกกังวลและปัจจัยกระตุ้นเป็นประจำ
- K76.0F6I-2: ให้ข้อมูลเกี่ยวกับโรคและแผนการรักษาอย่างชัดเจน เข้าใจง่าย
- K76.0F6I-3: ใช้น้ำเสียงสงบและท่าทีเป็นมิตรเพื่อลดความตึงเครียด
- K76.0F6I-4: กระตุ้นให้ผู้ป่วยซักถามข้อสงสัยและตอบอย่างตรงไปตรงมา
- K76.0F6I-5: สอนเทคนิคผ่อนคลาย เช่น หายใจลึกๆ หรือฟังเพลงเบาๆ
- K76.0F6I-6: สนับสนุนให้ครอบครัวมีส่วนร่วมให้กำลังใจผู้ป่วย
- K76.0F6I-7: ลดสิ่งรบกวนในห้องพัก เช่น เสียงดังหรือการเข้าออกโดยไม่จำเป็น
- K76.0F6I-8: ประเมินการนอนหลับ และหาวิธีช่วยให้ผู้ป่วยพักผ่อนได้ดีขึ้น
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F6R-1: ผู้ป่วยรายงานว่าความกังวลลดลงอย่างชัดเจน
- K76.0F6R-2: สีหน้าและท่าทางผ่อนคลายขึ้น
- K76.0F6R-3: ผู้ป่วยสามารถอธิบายโรคและแนวทางการรักษาได้ถูกต้อง
- K76.0F6R-4: ผู้ป่วยมีส่วนร่วมและร่วมมือกับการรักษาอย่างเต็มที่
- K76.0F6R-5: ผู้ป่วยพักผ่อนได้เพียงพอและนอนหลับดีขึ้น
................................................................................
รหัส: K76.0F7
– ภาวะความเสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการนอนหลับ (Risk
for disturbed sleep pattern)
Assessment (การประเมิน)
S:
- ผู้ป่วยบอกว่านอนหลับยาก หลับไม่สนิท
- มีความกังวลเกี่ยวกับโรคหรือการรักษา
- รู้สึกเพลียในตอนเช้า
O:
- พบผู้ป่วยตื่นบ่อยตอนกลางคืน
- สีหน้าอ่อนเพลีย ขอบตาคล้ำ
- อาจพบการงีบหลับระหว่างวัน
- วัดสัญญาณชีพอาจพบชีพจรเร็วเล็กน้อย
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยนอนหลับได้เพียงพออย่างต่อเนื่อง
- ผู้ป่วยมีความรู้สึกสดชื่นหลังตื่นนอน
- ผู้ป่วยเรียนรู้วิธีปรับพฤติกรรมการนอนที่เหมาะสม
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ผู้ป่วยรายงานว่านอนหลับได้ 6–8 ชั่วโมงต่อคืน
- ไม่มีการตื่นบ่อยหรือหลับไม่สนิท
- อาการเพลียและง่วงระหว่างวันลดลง
- ผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำด้านการนอนหลับได้จริง
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F7I-1: ประเมินปัญหาการนอนและปัจจัยที่รบกวนการนอน
- K76.0F7I-2: แนะนำให้จัดเวลานอนและตื่นให้สม่ำเสมอทุกวัน
- K76.0F7I-3: ลดกิจกรรมกระตุ้นสมองก่อนนอน เช่น ใช้โทรศัพท์หรือดูทีวี
- K76.0F7I-4: แนะนำให้หลีกเลี่ยงคาเฟอีน แอลกอฮอล์ และอาหารมื้อหนักก่อนนอน
- K76.0F7I-5: จัดสภาพแวดล้อมห้องนอนให้เงียบ มืด และอุณหภูมิพอเหมาะ
- K76.0F7I-6: สอนเทคนิคผ่อนคลาย เช่น หายใจลึก ฟังเพลงเบา หรือสมาธิสั้นๆก่อนนอน
- K76.0F7I-7: ประเมินผลการนอนหลับทุกวัน และปรับแผนดูแลตามความเหมาะสม
- Response (การตอบสนอง)
- K76.0F7R-1: ผู้ป่วยรายงานว่านอนหลับได้ดีขึ้นและต่อเนื่อง
- K76.0F7R-2: อาการเพลียและง่วงกลางวันลดลง
- K76.0F7R-3: ผู้ป่วยปฏิบัติตามวิธีการปรับพฤติกรรมการนอนได้อย่างถูกต้อง
- K76.0F7R-4: ผู้ป่วยมีสีหน้าสดชื่นและอารมณ์ดีขึ้น
..................................................................................
K76.0F8 – ภาวะเสี่ยงต่อการดูแลตนเองบกพร่องจากความเหนื่อยล้าและความรู้ไม่เพียงพอ
(Risk for self-care deficit related to fatigue and deficient knowledge)
Assessment (การประเมิน)
S:
- ผู้ป่วยบ่นว่าเหนื่อยง่าย ทำกิจวัตรประจำวันได้น้อย
- ผู้ป่วยบอกว่าไม่เข้าใจวิธีดูแลสุขภาพเพื่อลดไขมันพอกตับ
- รู้สึกหมดแรงหลังทำงานบ้านหรือเดินระยะสั้น
O:
- พบผู้ป่วยหยุดพักบ่อยระหว่างทำกิจกรรม
- สีหน้าอ่อนเพลีย กล้ามเนื้ออ่อนแรงเล็กน้อย
- สังเกตว่าผู้ป่วยไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำการรับประทานอาหารและการออกกำลังกาย
Goals (เป้าหมาย)
- ผู้ป่วยสามารถดูแลตนเองได้เพียงพอตามความสามารถ
- ผู้ป่วยมีความรู้และทักษะการดูแลสุขภาพที่ถูกต้อง
- ผู้ป่วยลดความเหนื่อยล้าด้วยการปรับพฤติกรรมและพักผ่อนเหมาะสม
Evaluate Criteria (เกณฑ์การประเมิน)
- ผู้ป่วยสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้เองอย่างน้อย 80%
- ผู้ป่วยอธิบายวิธีการดูแลตนเองเพื่อลดไขมันพอกตับได้ถูกต้อง
- ระดับความเหนื่อยล้าลดลง (รายงานจากผู้ป่วย)
- ปฏิบัติตามคำแนะนำด้านอาหารและการออกกำลังกายได้ต่อเนื่อง
Intervention (การปฏิบัติการพยาบาล)
- K76.0F8I-1: ประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันและระดับความเหนื่อยล้า
- K76.0F8I-2: จัดลำดับความสำคัญของกิจกรรมประจำวันเพื่อลดการใช้แรงเกินจำเป็น
- K76.0F8I-3: แนะนำให้พักระหว่างทำกิจกรรมและหลีกเลี่ยงการใช้แรงติดต่อกันนาน
- K76.0F8I-4: ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคไขมันพอกตับและวิธีลดความเสี่ยงการลุกลาม
- K76.0F8I-5: สอนวิธีเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสม เช่น ลดไขมันอิ่มตัว ลดน้ำตาล
- K76.0F8I-6: แนะนำการออกกำลังกายเบา ๆ ที่ปลอดภัย เช่น เดินช้า โยคะ
- K76.0F8I-7: ประเมินความเข้าใจและทักษะการปฏิบัติหลังให้คำแนะนำ
Response (การตอบสนอง)
- K76.0F8R-1: ผู้ป่วยสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้มากขึ้นโดยไม่เหนื่อยเกินไป
- K76.0F8R-2: ผู้ป่วยอธิบายวิธีดูแลตนเองเพื่อลดไขมันพอกตับได้ถูกต้อง
- K76.0F8R-3: ผู้ป่วยรายงานว่าระดับความเหนื่อยล้าลดลง
- K76.0F8R-4: ผู้ป่วยปฏิบัติตามแผนอาหารและออกกำลังกายที่แนะนำได้ต่อเนื่อง
.............................................................................
เอกสารอ้างอิง
- กรมการแพทย์. (2565). แนวทางเวชปฏิบัติการวินิจฉัยและดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากการดื่มสุรา (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: NAFLD). สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
- สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทย. (2564). คู่มือการวินิจฉัยทางการพยาบาลและการวางแผนการพยาบาล. กรุงเทพมหานคร: สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทย.
- Chalasani, N., Younossi, Z., Lavine, J. E., et al. (2018). The diagnosis and management of non‐alcoholic fatty liver disease: Practice guidance from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology, 67(1), 328–357. https://doi.org/10.1002/hep.29367
- World Health Organization. (2021). Non-alcoholic fatty liver disease: Public health implications and management strategies. Geneva: World Health Organization.